Verslag incident Tocht Hinderplaat 19 februari 2023.
Voorwoord
Zeekajakken is een risicosport en dat betekent dat we altijd een risico aangaan als we het water opgaan. Om de risico’s te beperken kun je een aantal maatregelen nemen. Dit voorkomt echter niet dat er geen risico’s zijn. Door een opeenstapeling van problemen tijdens deze tocht is het verlopen zoals het verlopen is. Toch is de calamiteitenketen door de groep enig moment doorbroken door een goede samenwerking, goede fysieke conditie, mentale weerbaarheid en meegenomen “veiligheidsmiddelen”. Uiteindelijk is iedereen weer ”veilig” aan wal gekomen.
Het is de bedoeling dat door dit verslag anderen kunnen leren van onze ervaringen.
Mocht je nog vragen of opmerkingen hebben over dit verslag dan kan je die stellen via
Inleiding
Op 19 februari hebben twee instructeurs een tocht georganiseerd rond de Hinderplaat. Het totale aantal deelnemers bedroeg 11 inclusief de instructeurs.
De start was om 10.00 uur. Na een briefing zijn we gaan varen richting het strand van de Maasvlakte via de oostkant van de Hinderplaat. Na de pauze zijn we via de westkant van de Hinderplaat teruggevaren. De verwachting, volgens weer -en golf-apps, was dat de golfhoogte zou afnemen. Dat was echter niet het geval.
Op de westkant van de Hinderplaat hebben we verschillende incidenten gehad. Eén persoon is vanwege zeeziekte en onderkoeling met de boot van de KNRM meegegaan. In de berichtgeving op social media werd gesproken over twee onderkoelden. Dit werd aanvankelijk ook zo gemeld over de marifoon. Naderhand is dit bijgesteld naar één persoon. Een tweede persoon is ter morele ondersteuning meegegaan op de boot.
Met de rest van de groep zijn we teruggevaren naar Stellendam. De onderkoelde en zeezieke persoon is bij aankomst door het ambulancepersoneel gecontroleerd en in orde bevonden. De lichaamstemperatuur is op dat moment 35,1 graden Celsius. Als de lichaamstemperatuur boven de 35,7 graden Celsius is mag deelnemer de ambulance verlaten. De controle vond plaats omdat deelnemer aangaf zeewater in de mond te hebben gehad. Deelnemer heeft dit meteen weer uitgespuugd. De controle is om te voorkomen dat er een “secondary drowning” plaatsvindt.
Na een lange douche kwam deelnemer weer verder op temperatuur. Nadat de spullen zijn opgeruimd evalueren we kort aan de kant. En wordt besproken dat er een gezamenlijk verslag wordt gemaakt van dit incident en dat dit op de website van de NZKV wordt gepubliceerd zodat anderen er ook lering uit kunnen trekken.
Onderstaand het verslag.
Weersvooruitzicht
Wind
De windvooruitzichten waren in de week vooraf wisselend. Van weinig wind naar te veel wind.
Zaterdagavond rond 18.00 uur hebben de instructeurs overlegd over het al dan niet doorgaan van de tocht. Na de update van het weerbericht om 17.47 uur hebben we besloten de tocht te laten doorgaan.
De wind op de heenweg naar het strand van de Maasvlakte was inderdaad Bft 4 en afnemend. En gedurende de dag nam de de wind ook verder af.
Golfhoogte
De golfhoogte zou volgens Windfinder en Windguru afnemen.
Dit bleek achteraf niet zo te zijn. De golven waren zo’n 1.5 meter.
De apps die golfhoogten tonen hebben het over golven ‘op zee’. Bij het strand of bij een plaat kan dat dan heel anders zijn en meestal veel hoger. En daar is ook vooral de deining die in de dagen ervoor is opgebouwd van belang.
Chronologisch verloop
Chronologisch verloop van de terugtocht van het strand van de Maasvlakte via de westkant van de Hinderplaat naar Stellendam.
Tijdens de pauze heeft een instructeur met de verrekijker de situatie voor de Hinderplaat bekeken. In het begin stonden nog enkele grotere golven maar verderop zag het er “rustiger” uit.
Voor de pauze waren de kajaks niet ver genoeg opgetrokken. Dat resulteerde in kajaks die aan het drijven waren. De peddel die een instructeur in zijn kuip had gestoken was eruit en dreef ergens op zee. Gelukkig kon deze weer opgehaald worden.
Tijdens de pauze heeft een deelnemer zijn voetsteun, die losgeraakt was, weer vastgezet.
Nadat we aan de westzijde van de Hinderplaat varen zit een deelnemer wat onzeker in de boot. Zijn voetsteun is weer losgeraakt en zijn scheg bleek niet te werken ondanks dat de schuif wel naar achter kon. Ook het varen met de reservepeddel wordt als onwennig ervaren.
Betreffende deelnemer gaat om en wordt door een instructeur gered en er wordt direct besloten om een vlotje te maken. De redding verloopt op zich vlot. Een andere deelnemer wordt in het vlotje erbij gezet en twee deelnemers gaan slepen. De deelnemers in het vlotje krijgen het na enige tijd koud door het stilzitten en niet zelf varen.
Na een tijdje worden de slepers afgewisseld door twee andere deelnemers.
Al na korte tijd slaat de achterste sleper om. Aan achterste sleper wordt getrokken door het vlotje en de andere sleper terwijl een golf de sleper grijpt. Sleper wordt gered door een instructeur.
Een andere deelnemer geeft aan, “ik kan mij handhaven maar verder niets". En kan verder geen serieuze bijdrage aan personen in moeilijkheden leveren.
Vervolgens wordt de deelnemer die er in het vlotje is bijgezet zeeziek en vraagt om zelf weer te mogen varen.
Zeeziek deelnemer gaat uit het vlotje en de deelnemer die “zich kan handhaven maar verder niets” gaat in het vlotje.
Tijdens de “in lijn” sleep van het vlotje door twee deelnemers wordt achterste sleper door een golf gegrepen en gaat om. Deze geeft aan dat er ook nog eens, door het vlotje en de sleper voor hem, aan betrokkene getrokken wordt waardoor deze omgaat.
Deelnemer wordt weer in zijn kajak gezet en geef aan dat het verder prima gaat.
Vervolgens gaat de zeezieke deelnemer om. Een andere deelnemer redt de zeezieke en wordt daarbij geassisteerd door een instructeur.
Deelnemers is behoorlijk zeeziek en raakt ook onderkoeld. Er wordt meteen een stormcag over deelnemer heen getrokken om verdere onderkoeling tegen te gaan.
Instructeur gaat slepen met zeezieke en een andere deelnemer in het vlotje richting de hoek van de Hinderplaat die op dat moment dichtbij is.
Dan breekt de peddel van instructeur dwars doormidden en hij pakt snel zijn reservepeddel van het achterdek en vaart het laatste stukje naar de Hinderplaat.
Doordat de instructeur even stilligt tijdens het pakken van zijn reservepeddel wordt het vlotje gegrepen door een golf en gaat het vlotje om. Dit gebeurt echter kort voor het strand van de Hinderplaat waardoor zij kunnen uitstappen en naar het strand lopen.
Ondertussen in het andere vlotje;
Deelnemer gaat het vlotje weer slepen.
Doordat het (te) langzaam gaat koppelt Instructeur zich ook aan de sleep.
Dan ziet deze instructeur de andere instructeur varen met een tweede vlotje en maakt zich los uit de sleep om het overzicht te behouden
Hierna gaat sleper om als gevolg van het trekken van het vlotje en rolt op.
Met een brandingsgolf slaat het vlotje om. Eén deelnemer verliest het contact met zijn kajak maar blijft bij de andere kajakkers, hij wordt aangespoord snel naar zijn kajak te zwemmen. Door dat er op dat moment meerdere reddingen worden uitgevoerd moet deelnemer op hulp wachten en hangt een tijd aan een kajakpunt. Vervolgens wordt ook deze deelnemer gered.
Deelnemer maakt samen met andere deelnemer de kajak leeg. En na enige moeite zit de deelnemer die aan de punt hing weer in de kajak. Tijdens de redding is door een golf de kajakkuip van deelnemer weer vol water gekomen. Er wordt een nieuwe redding voorgesteld. Een nieuwe redding ziet deelnemer niet zitten. De handpomp heeft maar weinig effect. Sleper spreekt deelnemers in het vlotje moed in door te zeggen dat ze er bijna zijn.
Sleper die nog bij het vlotje ligt slaat om en vliegt met een golf over de deelnemers in het vlotje heen. Hierdoor slaat het hele vlotje om.
Eenmaal uit de kajak kunnen ze staan en kunnen de laatste meters naar de plaat lopen.
Intussen roept instructeur de hulp van de KNRM in en maakt melding van 2 onderkoelde personen.
Inmiddels zit de zeezieke en onderkoelde deelnemer onder de Bothy (noodonderkomen) samen met twee andere deelnemers. De temperatuur in de bothy neemt toe en ook de temperatuur van onderkoelde gaat iets omhoog.
Inmiddels is er al iemand van de KNRM op een waterscooter gearriveerd. We maken contact en inmiddels belt de Verkeerspost Ouddorp met de vraag naar een positie. Deze wordt gegeven. Ook de kustwacht Nederland belt en vraagt de KNRM-app te gebruiken om de positie door te geven. Dit werkt goed en even later bel ik de kustwacht om te controleren of ze de positie hebben. En inmiddels hebben zij de positie.
De overigen van de groep bevinden zich inmiddels ook op de Hinderplaat en trekken warme kleding aan en eten en drinken wat. Zij herstellen snel van de lichte onderkoelingsverschijnselen.
Zeezieke en onderkoelde deelnemer gaat samen, met een andere deelnemer ter morele ondersteuning, in het kleine bootje van de KNRM waarna zij op de grotere boot de “Antoinette” worden overgezet. Deze zet koers naar Stellendam.
De rest van de groep stapt weer in aan de achterkant van de plaat en varen in het water wat achter de plaat rustig is, naar Stellendam. Daar komen zij zonder verdere incidenten aan. De 2 kajaks worden samengebonden en achter de waterscooter gehangen met een sleeplijn.
Wat ging er goed en wat kan er beter?
Briefing
De briefing bij de start werd over het algemeen als goed ervaren. Wat er beter kan is om ook handsignalen af te spreken. Ook een inventarisatie van aanwezige noodsignalen en handpompen in de groep had beter geweest.
Noodsignalen en handpompen waren wel aanwezig.
Bij de briefing de kleding bekeken maar niet gezien dat één deelnemer een broek en anorak aanhad die ineengerold waren. Eén persoon met neopreen.
Briefing na de pauze
Doordat de kajaks in de pauze niet voldoende hoog opgetrokken waren en mijn peddel(instructeur) op het water dreef was ik even wat afgeleid. Mogelijk dat dit ook een rol heeft gespeeld bij het bevragen van de deelnemers.
Gevraagd of iedereen happy was om weer te gaan varen. Dit werd beaamd.
Meer doorvragen en zo toetsen of deelnemers er misschien over twijfelen zonder dat ze dat zeggen. Groepsdruk speelt hierbij een rol. Hier had mogelijk een knipmoment (door instructeurs) kunnen plaatsvinden en een andere keuze gemaakt kunnen worden.
Ter verduidelijking; een knipmoment is een moment waarop de calamiteitenketen mogelijk vroegtijdig kan worden doorbroken zodat er geen incident plaatsvindt.
Gebruik verrekijker
De verrekijker gebruikt om de situatie op het water te bekijken. De les is echter dat het bereik van een verrekijker maar een beperkt beeld geeft en hooguit over een kilometer een beeld geeft van de situatie.
Golfhoogte
De golfhoogte is gecontroleerd aan de hand van Windguru en Windfinder. Die gaven aan dat de golfhoogte zou afnemen. Dat was ook de verwachting gezien de afname van de wind.
Maar de deining die was ontstaan met de harde wind in de dagen ervoor, neemt niet zo snel af.
Mogelijk toch nog naar andere apps zoals surfcheck kijken of het een consistent beeld is van de afname van de golven.
Zeeziekte
Deelnemer is zeeziek geworden. Dit is iets wat niet van tevoren kan worden voorspeld. Deelnemer had geen eerdere ervaring met zeeziekte. In het vlotje werd deelnemer zeeziek.
Deelnemer is uit het vlotje gehaald in de hoop dat deze door zelf te varen de zeeziekte weer zou kwijtraken. Dit was echter niet het geval. Een andere deelnemer bleef bij de zeezieke in de buurt om deze in de gaten te houden.
Onderkoeling
Er zijn meerdere mensen te water geraakt waarbij (lichte) onderkoeling is ontstaan. Eén door instabiliteit doordat een voetsteun weer was losgeraakt. Twee door golven en twee door het omslaan in de sleep. En nog een aantal mensen kort voor het aanlanden op de Hinderplaat omgeslagen. Deze laatsten konden na het omslaan uitstappen en naar de Hinderplaat lopen.
In de meeste gevallen is na de landing op de Hinderplaat de lichaamstemperatuur weer gestegen en konden zij weer verder varen. De zeezieke deelnemer is mede onderkoeld geraakt doordat in de pauze de droogbroek en anorak niet goed ineengerold werden en het stilzitten in het vlotje, gepaard gaande met zeeziekte.
Groepsgedrag
Tijdens de diverse reddingen en slepen heeft iedereen zich maximaal ingezet.
Dit heeft ook bijgedragen aan de “goede” afloop.
Blijkbaar hebben de vele trainingen en oefeningen in het verleden hun vruchten afgeworpen.
De groep viel uiteen na het eerste incident met het omgaan van de eerste persoon.
Hier ligt een punt van aandacht om de groep beter bijeen te houden. Ondanks dat de groep in twee groepen uiteenviel is in beide groepen wel goed samengewerkt. In beide groepen was een instructeur aanwezig.
Slepen
Het slepen verliep op zich goed en werden de diverse slepen ook goed gevormd.
Er is echter twee keer iemand omgegaan die als eerste sleper fungeerde.
Dit ontstond doordat het vlotje aan de achterste sleper trok. En ook doordat de voorste sleper aan de achterste trok, en de golven die de slepers zijwaarts duwden. Dit is een punt van aandacht dat nog nader besproken dient te worden. Dit punt neem ik mee naar de instructeurs.
Inschakelen KNRM
Instructeur heeft de KNRM ingeschakeld na enig aandringen van een deelnemer. Instructeur wacht nog even omdat het redden van deelnemer zijns inziens een grotere prioriteit heeft want als deelnemer niet in zijn kajak komt dan is het probleem groter. Daarna alarmeert Instructeur via de marifoon de verkeerspost Ouddorp en maakt melding van 2 onderkoelde personen.
De andere instructeur wacht ook nog even met alarmeren omdat de plaat in de buurt is en eerst wil aanlanden en zo zeezieke en onderkoelde deelnemer aan wal krijgen. En daarmee deelnemer noodzakelijke hulp tegen onderkoeling en zeeziekte te kunnen verlenen. En ook om stilliggen met het vlotje te voorkomen waardoor het mogelijk omslaat door een golf.
Noodonderkomen (Bothy)
De bothy heeft zijn waarde bewezen. Door direct onder de bothy te kruipen met drie personen nam de temperatuur onder de bothy snel toe. Natte kleding kon worden gewisseld door droge kleding. Ook de lichaamstemperatuur van deelnemer neemt weer toe. Een tip is om iemand buiten de bothy te zetten die contact houdt met de mensen in de bothy mochten zij iets nodig hebben. Houdt de bothy zoveel mogelijk gesloten. Als er maar een flap van de bothy werd opgelicht kwam de kou meteen naar binnen. Dit is meteen merkbaar. Twee marifoons op kanaal 77 kunnen worden gebruikt voor communicatie zodat er geen flap van de Bothy omhoog getild hoeft te worden.
Transportzeil
Doordat de twee kajaks achter de waterscooter mee zijn genomen was het handig dat er transportzeilen waren meegenomen. Deze hebben we over de kuip heen geplaatst waardoor er geen water in de kuip kon komen. Het verdient dan ook aanbeveling om je transportzeil tijdens tochten mee te nemen.
Social Media
Kort na het incident werden er al posts (zie beide links) geplaatst op de website van de KNRM van Stellendam en Rockanje. Daarin werd melding gemaakt van 2 onderkoelde personen. Hier was in een eerder marifoonbericht van een instructeur melding gemaakt. Later is dit bijgesteld naar 1 onderkoeld persoon.
Naar aanleiding hiervan ontvingen we meteen appjes en mails met vraag naar meer informatie. De mails en appjes hebben wij standaard beantwoord met dat er inderdaad een incident heeft plaatsgevonden en dat er een gezamenlijk verslag, al dan niet anoniem, van wordt gemaakt. Dit verslag wordt op de website van de NZKV geplaatst.
Dit om te voorkomen dat er in het geruchtencircuit allerlei verhalen ontstaan die tekortdoen aan betrokkenen en zelfs schadelijk kunnen zijn voor het welbevinden van betrokkenen die hun emoties nog aan het verwerken zijn. Er zijn al mensen geweest die hun oordeel al klaar hadden terwijl zij niet op de hoogte waren van de feiten. Dit wordt door betrokkenen als zeer hinderlijk ervaren en helpt ook niet bij het verwerken van het gebeurde. Een luisterend oor zonder oordeel en begrip tonen, helpt betrokkene(n) wel bij het verwerken.
Nazorg
De dag na het incident heeft instructeur met alle mensen telefonisch contact gehad.
Dit werd op prijs gesteld. Met de zeezieke en onderkoelde deelnemer heb ik drie dagen na het incident nogmaals gebeld om te horen hoe het ging. Deelnemer gaf aan dat het wel goed ging maar dat het deelnemer nog wel bezighield maar niet in negatieve zin.
Een andere deelnemer heeft een bloeduitstorting in zijn been. Waarschijnlijk als gevolg van het omgaan in het vlotje.
Deelnemer heb ik een week later gebeld om te vragen hoe het ging met zijn been. Deelnemer geeft aan dat het goed gaat.
Het direct contact met betrokkenen helpt om het gebeurde te verwerken en een plaats te geven. Ook het schrijven van een verslag door iedereen helpt om een en ander op een rijtje te zetten voor betrokkenen zelf en bij het verwerken.
Conclusies
- Betere controle op kleding en noodsignalen bij de start.
- Er had mogelijk een eerder knipmoment kunnen zijn op het strand van de Maasvlakte.
- Goede inschatting maken van (zee)condities in relatie tot zeevaardigheid en uitrusting van alle deelnemers.
- Veiligheidsmiddelen waren voldoende aanwezig.
- Het noodonderkomen (Bothy) heeft zijn waarde bewezen.
- Door goed samen te werken is het incident zo klein mogelijk gehouden.
- Neem ook je transportzeil mee tijdens dagtochten.
- Er had eerder de KNRM ingeschakeld kunnen worden.
- Controleer thuis of al je materiaal in orde is. Aan de waterkant is het te laat.
- Bij een zeezieke neemt de kans op onderkoeling toe.
- Vaar ook regelmatig met je reservepeddel als dat geen kopie is van de peddel waarmee je vaart.
- Een handpomp werkt in grotere golven niet omdat de kans groot is dat een nieuwe golf weer voor water in de kuip zorgt omdat het spatzeil open moet staan om met de handpomp het water te kunnen afvoeren. Een voetpomp wordt dan ook aangeraden.
- Bied als buitenstaander een luisterend oor en toon begrip voor de situatie. Dit helpt bij de verwerking van het incident.
- Het dragen van een helm bij grotere golven wordt aangeraden.
- Meld direct als je zeeziek wordt of als je het koud krijgt.
- Bij het slepen van een vlotje de personen in het vlotje direct warme kleding laten aantrekken zoals een stormcag en warme muts.
- Degene die ondersteuning levert in het vlotje regelmatig wisselen om onderkoeling te voorkomen.
- Het “in lijn” slepen met 2 slepers in grotere golven heeft tot het tot tweemaal omslaan van de achterste sleper geleid.
- Ondanks het controleren van 2 apps wat betreft de golfhoogte is het raadzaam het weer op zee en vooral ook verder op zee in de dagen vooraf in de gaten te houden in verband met de opbouw van golven en deining.
Een droogpak is aan te raden in deze omstandigheden. Bij een broek en anorak ingerold is de kans op instromend water aanwezig. Een neopreenpak biedt wel bescherming. - Wees terughoudend met het verstrekken van informatie of het geven van een oordeel over het incident op social media. Dit kan een negatieve invloed hebben op betrokken deelnemers.
- De nazorg werd door iedereen als prettig ervaren.
- Het delen van ervaringen tussen personen die in dezelfde situatie waren helpt bij de verwerking.
Nawoord
Ik dank ieder lid van de groep die zich tijdens de tocht, op welke wijze dan ook, maximaal heeft ingezet om de calamiteitenketen te doorbreken. Mede door jullie inzet hebben we dit tot een “goed” einde kunnen brengen. Ook dank aan de KNRM voor hun snelle inzet en professioneel handelen.